बुढो मान्छेको मन

कृष्णपक्ष, इजरायल

रातभर बेस्मारी हुरी चल्यो ।

आंधीबेहरी चलाएर सुनामी ल्याउला जस्तो उग्र थियो हावाको वहाव । समाचार बनेर उत्तरी क्षेत्रतिर बिस्तारै खस्न थालेका फुसफुस हिउँका दृश्यहरु बाहिरै पोखिएला झैं टेलिभिजनका स्क्रिनभरि  छाएका थिए  । रोकिंदै दर्कन्दै गरेको बतासे झरी र त्यसले बोकेर ल्याएको चिसो सिरेटोले बसेको ठाउँबाट उठ्न मन थिएन ।

यस्तो बेला थरिथरिको मुडबाट गुज्रन्छु म । कहिले अल्छी नामको सतुर लागेपछि झ्याल ढोका बन्द गरेर विच्छ्यौनामा पल्टिईरहन मात्रै मन पर्छ त कहिले भने झरी जस्तै दर्कन्छन भावनाका तरंगहरु र डायरीका पानाहरुमा पोखिन्छन  । आज दुवै भैरहेको छैन, यो बतासको मीत जस्तो मन त्यतिकै अस्थिर छ ।

झ्याल खोलेर बाहिर हेर्छु, एउटा बिरानो शहर आँखामा ठोकिन्छ, भिजेको सडक र रुझेका यात्रीहरु । मौका पर्खेर बसेझैं एक झर बाछिटा कोठा भित्रसम्म पस्छ, पुन झ्याल बन्द गर्छु ।

"ख्वाङ ख्वाङ .........." बैठकबाट एउटा बुढो मान्छे खोकेको आवाज आउछ  । "एउटा बुढो मान्छे" इजरायलमा कार्यरत हरेक केयरगिभरको दैनिकीको मुख्य चित्र हो, चरित्र हो । त्यो बुढो मान्छे , जसलाई बिदाका दिन बाहेक हरेक दिन उसले स्याहार गर्दै आएको हुन्छ ।

घाम हराएको दिन, बेचैन छ उ पनि  । टुटे-फुटेका सम्झनाहरुले गिज्याउन आउँदा हुन् । पोल्याण्डमा रहेको उनीहरुको घर उजाड बनाएर बा आमा र आफन्त  सबैलाई नाजीहरुले होलोकाष्टमा जलाउन लगेको बेला उ रसियन सैनिकमा भर्ति भएकोले मात्र बाँचेको थियो ।   "कुन सन्जोगले किन  बाँचे  ममात्र, यो निस्सार जिन्दगी  जिउन ?" कहिलेकाही  उभित्र नैराश्यताको  बाँध  भत्कन्छ  र हद  नाघ्छ  । शुन्य तलका माइनस पचासौं डिग्रीको तापमान बोक्ने रसियाको जमिनजस्तो कठांग्रिएर् बा आमाको न्यानो  मायाविना नै उसको सम्पूर्ण किशोरावस्था व्यतित भएको थियो । उसलाई लाग्छ यहि अनभिज्ञतामा शायद मैले पनि आफ्ना छोराछोरीलाई भने जस्तो माया दिन जानिन कि ?


 त्यसपछि कसरी उ इजरायल प्रवेश गर्यो,, घर बनायो ? जागीर खायो? उफ~~ सबै बिर्सिइयो , आफ्नै जीवनकथा सिलसिला मिलाएर सम्झन सक्ने क्षमता पनि छैन अब उसमा । स्मरण शक्ति क्षीण हुदै गएको छ कुनै पनि कुराको स्पष्ट हेक्का रहदैन ।

मन्दिर जाने बाटो र प्रार्थनाका एक दुइ ऋचा  मन्त्रहरु बाहेक उसको सम्झनामा सबै कुरा अधुरा छन । दिनभरिको अधिकांश समय यिनै कुरामा सिमित गर्दै आएको यो बुढो मान्छे संग कति खुसिका क्षणहरु होलान, कति संघर्ष वा दुखका कहानीहरु होलान ?  म बारम्बार सोध्ने यत्न गर्छु, उ मुस्काई मात्र रहन्छ ।

आज त त्यो मुस्कान पनि उसले बिर्से जस्तो छ, घरिघरि एक्लै बर्बराएको सुन्छु " हे भगवान, कति एक्लो जीवन !"

एक कप तातो कफी पिई सकेपछि बल्ल् भने मुखबाट उठेको बाफ पर पर फ्याक्दै उ प्रश्न गर्छ -
"किबुचको बिषयमा कति लेखि भ्यायौ त ? पुस्तक कहिले तयार हुन्छ तिम्रो ?"
किबुच एक प्रकारको सामुदायिक विकासको अवधारणा हो, इजरायलमा यसको उदाहरणीय र अनुकरणीय प्रयोग भएको छ ।

"अहँ आधा पनि सकेको छैन, यस्ता खाले पुस्तकको हाम्रो देशमा खासै महत्व या उपयोगिता होला जस्तो पनि लाग्दैन ।  त्यसैले यी अहिले त कथा पो लेख्न थालेको छु,  फेसबुकतिर टाँस्दिन्छु , एक दुइ जनाले पढ्छन पनि । "

मेरो नजीक आएर भन्छ उ, त्यसो भए आज के लेख्यौ त, सुनाउन त  ?

कहिलेकाही म आफुले कोरेका भावनाहरु अंग्रेजीमा उल्था गरेर पनि सुनाउथे,  घुर्कीको भाषामा जवाफ फर्काउछु अहँ यस्तो  हास्दै  नहास्ने  मान्छेलाई त म केहि पनि सुनाउदिन  , बरु यो लामो  दाह्री भएको  तिम्रै  फोटो  टाँसेर तिम्रै कथा पो लेखिदिन्छु  । त्यसपछि भने उ मुस्काउछ  , अनि  2/4 टुक्रा  जे  पायो  त्यहिँ  नभनी  म धर  पाउँदिन  ।


यो भौतिकवादी जीवन शैलीले मान्छेलाइ कति एक्लो बनाउदै लगेको हो, यो बुढो मान्छेको मनको साक्षी बसेको छु, यतिबेला । छोरा छोरीको माया भन्नु सेवा र सुबिधा मात्र भएको  छ  । हप्ता दिनमा हाइ भन्दै आउछन , म्वाई खान्छन र जान्छन, त्यत्ति हो । कसैले त्यति पनि गर्दैनन् । त्यसैले बारम्बार उ मलाइ प्रश्न गर्छ

"तिम्रोतिर त बा आमा संगै बस्छौ नि हैन ?"
"पखेटा लागे पछि कोचाहि संगै बस्छ र , जहाँ पनि उस्तै हो, तर यहाँ जस्तो साह्रै अशक्त भएको बेला पनि वृद्दाश्रम वा  कर्मचारीकै भरमा एक्लै चाहि पार्दैनन, चाहेपनि त्यसो गर्न समाजको डर हुन्छ हाम्रोमा ।"

 आज सुखद शुक्रबार, साँझको प्रार्थना गर्न मन्दिर(बेट केनेसेट) जानुपर्ने अहँ झरीले कतै निस्कन दिएको छैन । तर केटाकेटी जस्तो  उ  अघि  नै  तम्तयार भने भै  सकेको  छ । कैले त्यतिकै फुरुंग भएर हास्छ त कहिले कुनै दुस्वप्न जस्तो नमिठो सम्झनाले आँखा रसिलो बनाउछ ।
तर बुढाबुढीमा हुने यस्तै सामान्य अधीरता पनि छोराबुहारीलाई विचित्रको लाग्छ र कुनै रोगको संज्ञा दिन्छन र निको पार्ने गोलीहरु । र विवश त्यो बुढो मान्छे मानसिक बिमारीका यस्ता गोलीहरु बर्षौं देखि लिंदै आइरहेको छ ।


छोरो आउनु झरीमा घाम उदाउनु जत्तिकै हो, उ आउँछ, बुढाको भुइंमा खुट्टा हुदैन । माया भन्ने कति ठुलो हुँदो रहेछ संसारमा ? उसको मुहारमा देखिने उज्यालो ले यी सब बताइरहेका हुन्छन ।त्यसैले त मलाइ सधैं लागि रहन्छ उसको मानसिक विमारी औसधिले हैन प्रेमको न्यानोपना ले मात्र निको बनाउन सक्छ ।

"बाबु, तेरो धन्दा कस्तो चल्दैछ,  बुहारीलाई कस्तो छ ,
कान्छो नाति कहाँ गयो - त्यो आजकल मसंग रेमिक्युब खेल्न किन आउदैन?"

एकै सासमा बुढाले प्रश्नका प्रश्न सोध्न थालेपछि छोरो चाहि म तिर फर्किएर भन्छ -
बुबालाई कस्तो छ बेचैनी घटेको छैन जस्तो छ नि ?

उसलाई किन लाग्दैन बुढेसकाल को बेचैनी स्वाभाविक हो, यो केटाकेटीपना, यो घुर्की या  प्रेमको अपेक्षाहरु सबै नितान्त प्राकृतिक हुन् । बुढो मान्छेको मनै यस्तो हो ।

म भन्छु,
"उनी एकदम सही छन्,  यत्ति हो घरि घरि राति ब्युझेर तिमीहरुलाई खोज्छन, अनि घरि घरि आफैलाई । शायद कतिपटक उनि आफ्नो हाट बात फुस्किसकेको जिन्दगि या बिगतका सम्झनाहरु खोज्दा हुन् ।"

अचानक उसको आँखा बैठकको रित्तो टेबलमा पर्छ, जहाँ हरेक शुक्रबार साँझ एक गुच्छा ताजा फूल राखिन्थ्यो । त्यो उनीहरुको धार्मिक परम्परा पनि हो । केहि हप्ता अघि मात्र उसले जर्मनीबाट मुगा र जेड (एक प्रकारको पत्थर ) मिश्रित फूलदानी लिएर आएको थियो । आज त्यो त्यहाँ थिएन ।

'टेबलको फूलदानी खै' ?
कम्पित स्वरमा बुढो मान्छेले भन्यो - 'अस्ति राम्रो लागेर हेर्दै थिएँ, एकाएक  हातबाट झरेर फुट्यो, कच्ची रहेछ बाबु त्यो त । "

छोराको आँखाको रङ गोलभेडा जस्तो रातो देखियो ।

रिसको आग्नेय दृष्टि फर्काउदै उ बुढो मान्छेलाई गालि गर्दै थियो ।
'तपाईंलाई थाहा छ त्यो कति अमूल्य थियो ? नसक्ने भए पछि चुप लागेर बस्नु भनेकै छु त, तपाईं किन मैले भनेको बुझ्नु हुन्न ?
(why do you not understand anything?)'

............
..................
.....................



" तँ सानो छँदा, तेरो बोली पनि नफुट्दा   चराको चिरबिर जस्तो तेरो मुखबाट निस्कने प्रत्येक अस्पष्ट शव्दको अर्थ बुझ्थें म , कसैले नबुझ्ने तेरो हात र  औंलाको इशाराको भाषा बुझ्थें म छोरा । "

बुढो मान्छेको आँखाभरि आँसु पोखिए,

"अहिले त म के नै बुझ्छु र ? अहँ केही पनि बुझ्दिन ।"

कुनै अबोध बालकझैं बुढो मान्छे घुँक्क घुक्क रोइरहेको थियो ।
बाहिरको झरी उहिल्यै थामिए पनि बुढो मान्छेको आँखाको झरी धेरैबेर सम्म थामिएन ।


(वास्तविक जीवनमा भेटिईरहने  पात्रहरुले यहाँ चरित्र निभाउन आएको भए पनि यो केवल एउटा कथामात्र हो ।)